Neden kararsız kalırız?
Her Karar Bir seçimdir!
Seçim yaparken birçok seçimle karşı karşıya kalırız. Seçenekler arasından birini tercih ettiğinde, diğer seçenekleri ortadan kaldırmış oluruz. Bu sebeple her seçim bir kaygı yaratır.
Geçen gün arkadaşımla beraber karşıdan karşıya geçerken, trafiğin durumuna göre karşı tarafa geçtim ve ona da “hadi”, diyerek seslendim. Ancak karşıya geçip geçmeme arasında kararsız kaldı ve bekledi. Sonra karşıya geçip yanıma geldiğinde ona sordum: “Neden kararsız kaldın?”. O da: “Beklemek de aslında bir karar değil mi?” diye cevapladı. Tabi ki doğru, kararsızlıkta bir seçim olabiliyor bazen. Kendini en ufak bir seçimde bile stresli hissediyorsan, alacağın karar ne olursa olsun bu karar senin kişiliğinin bir sonucu olacağı gibi, bir geçici durum da olabilir. Karar verirken, neler düşünüp neler hissettiğimizin çoğu zaman farkında olmayız ve seçimlerin sonucunda kararsızlık yaşarız. Çünkü seçeceğin kararın sonucunda nelerle karşılaşacağını bilemezsin, hangi sonuçları getireceğini bilemezsin. Eğer kendine yeteri kadar zaman verir, duygu ve düşüncelerini yeteri kadar inceleyebilirsen karar vermek daha kolay olabilir. Ne var ki çoğumuz, bunu, ne yazık ki yapamıyoruz. Karar verme sürecinde aşırı değerlendirmede bulunursan, her şeyi enine boyuna incelersen kararsız kalırsın. Her şeyi analiz etmen, düşünmem, ölümü düşünürken yaşamı kaçırmak gibidir.
Problemleri reddederek çözülümlere kavuşamazsın.
Düşünmek en önemli konudur ancak hareket yoksa hiçbir anlamı yoktur. Seni harekete geçiren, alacağın tüm riskleri ve tehlikelerin varlığını kabul etmekte zorlanıyor olabilirsin. Yaptığın seçimin sorumluluğunu alabilmek çok önemlidir. Çoğumuz seçimlerimizden kendimizi sorumlu tutmamak için elimizden geleni yaparız. Kararsızlığın sebebi ister o an geçici bir durum olsun, ister kişilik yapının bir parçası olsun; kararsızlığın aşamalarına değineceğim bu yazımda. Karar vermende seni zorlayan sebeplere değineceğim. Bu sebepleri bilir, anlar ve ortadan kaldırabilirsen daha kararlı olabilirsin.
Asıl Hedefini Unutma!
Seçim yaparken en büyük gayen nedir? Seçimin ana hedefi nedir? Hareketinin eyleminin sonucu bu anlamda sana ne getirecek? gibi sorular sor kendine , hayatında en önemli hedefini unutmuşsan onu bulamamışsan, ilerleyemez ve karar veremezsin. Karar vermen güçleşir ve küçük bir seçim bile olsa seni zorlar. Yapmak istediğin şey ne ise uzun dönem hedeflerinin neresinde duruyor? Bunu ortaya çıkarırsan, seçimlerini ana hedefine yönlendirecek şekilde daha kolay yapabilirsin. Bunun sonucunda daha kararlı olma yolunda daha net olabilirsin.
Karar verirken suçluluk duygusuna dikkat et!
Ne yapman gereken konusunda kendini kararlı hissetsen de, “etrafımdakiler ne diyor?” diye düşünüyorsan seçim yapman güçleşir. Etrafındakilerin nasıl düşündüğünden etkilenmezsen seçimlerin daha kolay olur. Kendin için ne yapılacağını bil! davranışlarının, edimlerinin sonucunda karşılaşma ihtimali olan suçluluk duygundan kurtulabilirsin.
Güvensizlik, yetersiz özgüven.
Bu iki kavram karar vermeye engel olur ve kararsızlığın sebeplerindendir. Ne yapman gerektiğini bilirsin ancak ne var ki kendine, aklına, imkânlarına güvenemezsin. Özgüven geliştirmek güçlü ve zayıf yönlerini bilmekle mümkün olur. Yapacakların için becerilere ihtiyacın var, geliştirebileceğin yönlerin neler bunlara odaklan, özgüven sahibi olan daha kolay karar verir ve özgüvenini geliştirir.
Mükemmeliyetçilik
Kararsızlığın en büyük nedenidir. Hata yapmaktan korkuyorsan kararlı olamazsın. Çoğumuz en doğru olanı yapmak ister, doğru ve yanlışın aşırı önemsendiği bir ailede yetişmişsen ve yanlış olana hiç tolerans gösterilmemişse, karar vermen güç olur. Henüz bir çocukken; annen, baban ve kardeşlerin karar verme sürecini nasıl yönetiyorlardı bir düşün ve doğrular konusunda ısrarcı yanlışlar karşısında cezalandırıcı ve reddedici mi oluyorlardı bir düşün. Belki de kararsızlık onların kendisinde de vardı ve sen de onları gözlemleyerek öğrendin. Verilen her kararda annen, baban, kardeşin birbirlerini suçlamışlar ise kararsız olmak kaçınılmaz! Seçimlerin hatalı olmuş olabilir! Kabul et…
Bir yöneticim “Bir şeyler öğrenmek istiyorsan eğer, başarısız olmuş olanlarla konuş.” derdi. Başarılı olmuş olandan çok şey öğrenemezsin, doğrular yanlışlarla bulunuyor bu hayatta. Elinden gelenin en iyisini yapmaya çalış, hatalı olabileceğini de kabullen senin planlamaların araştırmaların, problem çözme becerilerin dışında işleyen bir dünya var ve senin seçimin senden bağımsız değil, senin yeteneklerinden bağımsız değil, her zaman evdeki hesap çarşıya uymaz. Unutma cehalet kötüdür, aklını kullanmayı öğren.
Her an istediğini yapabileceğine gelecekte ihtiyacın olan her şeye sahip olabileceğine inanıyorsan seçim yapman güçleşir, dünyanın senin ihtiyaçlarını koşulsuz şartsız karşılayacağına inanıyorsan her kararını optimize edersin. Her kararını didik didik edersin ve zamanının çoğunu oldukça iş, daha çok para daha çok kazanç üzerine kurarsın. Aklında her kararın karmaşık bir yapıya dönüşebilir, böylece bir karar alamazsın. Sadece bir değişken, aldığın kararı, istediğin şeyi engelleyebilir. Böylece seçimin yanlış şeyler doğurabilir. O zaman sarsılabilirsin, kararlılığın zedelenir. Her istediğinin her arzunun bir sınırı var.
Aşırı korumacı ailelerde büyüyen daha kararsız olabiliyor, annen baban senin seçimlerini, senin adına yapmış olabilirler. Kendi seçimlerin konusunda yeterli uygulama yapamamış olabilirsin, seçimlerini başkalarına bırakmayı alışkanlık edinmiş olabilirsin, tekrar söylüyorum seçeneklerini gözden geçir ve kimse olmadığında ne yapmak istediğini kendine bir sor. Seçimlerinde özgürlüğü yakalarsın. Böylece kendi seçimini kendin yap ve sorumluluk almaktan asla korkma.Kimisi kararlarının sonuçlarının sorumluluğunu üstlenmek istemediğinde kararsızlık yaşar, hele kararın sonucunda işler birde kötüye giderse bunun sorumluluğu onu korkutur. Başkalarının kararları sonucunda, koşulların sonucunda olanlar oldu demek istersin. Bu durum yaşamının kontrolünü bırakmaya kadar gidebilir. Hatta, hata yapma korkusu, hele bunun kendi hatan olduğunu kabullenme korkusu senin kararsızlığına neden olur. Karar vermek sadece senin için değil herkes için zordur ve kararlar her zaman doğru sonuçlar getirmez.
Karar ver ve harekete geç!
Hataların olabileceğini unutma ve bu hatalarından dolayı kendini affet. Hatalardan öğreneceğin çok şey var unutma.
Taner ÖZTÜRK
Profesyonel Koç / Eğitmen
28.02.2021
